มีวงดนตรีไม่กี่วงที่ใช้กีตาร์ได้อย่างสร้างสรรค์เหมือน Radiohead เริ่มต้นชีวิตด้วยการเป็นคณะที่ห้าวหาญของกลุ่มเด็กมหาวิทยาลัยแนวกรันจ์ซึ่งถูกกระตุ้นด้วยความอกหัก และความคับข้องใจที่ถูกกักขัง Radiohead ได้เติบโตขึ้นเป็นหนึ่งในวงดนตรีอังกฤษที่สำคัญที่สุดในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา ค่อยๆ ขยายขอบเขตของพวกเขาผ่านผลงานที่สั่นสะเทือนโลก เช่น OK Computer ที่ทำลายล้างศตวรรษ, Kid A ที่ระเบิดแนวเพลง และผลงานชิ้นเอกแห่งศตวรรษที่ 21 In Rainbows วงดนตรีนี้อยู่ในจุดสูงสุดของคลื่นที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาของอุตสาหกรรมมาอย่างยาวนาน
กีตาร์มีบทบาทสำคัญใน Radiohead วงนี้ยังคงควรค่าแก่การพูดถึงหากงานกีตาร์ถูกกำหนดโดยเสียงของ Jonny Greenwood พื้นผิวที่นุ่มนวลของ Ed O’Brien หรือการเลือกคอร์ดที่ได้รับแรงบันดาลใจจาก Thom Yorke แต่ด้วยการเล่นทั้งสามแบบ ทำให้เกิดอัญมณีที่ล้ำค่าขึ้น
วันนี้เราจะมาดู 10 เพลงจากวง radio head กัน ในที่นี้ เราไม่ได้เลือกงานที่ ‘หนักที่สุด’ หรืองานที่มีความชำนาญทางเทคนิคมากที่สุด แต่ได้เลือกเพลงที่แสดงให้เห็นถึงความกว้าง และความยอดเยี่ยมของเรดิโอเฮดแทน ไปชมกันเลย
10. Knives Out (Amnesiac, 2000)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=2Lpw3yMCWro
ซิงเกิลที่สองของอัลบั้ม Amnesiac นำด้วยเสียงริฟฟ์ที่ลดหลั่น และเศร้าสร้อย ย้อนกลับไปสู่เสียงกีตาร์นำแบบเดิมๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งท่ามกลางเพื่อนร่วมทำดนตรีของอัลบั้ม ได้รับแรงบันดาลใจจากการขุดอุโมงค์บ่อยๆ ของ Johnny Marr รอบซอกคอร์ดและซอกเล็กซอกน้อยใน The Smiths Knives Out เต้นเป็นจังหวะด้วยความเสียใจ ความปวดใจ และความโหยหาความโรแมนติก เพลงนี้ถูกปล่อยออกมาในช่วงอัลบั้ม Kid A ของปี 1999 วงใช้เวลาในการรวบรวมเพลง ไลน์กีตาร์ที่พัฒนาขึ้นเรื่อยๆ ของ Greenwood พบรูปแบบใหม่ในแต่ละท่อนจนกลายเป็นเพลง Knives Out ในเวอร์ชั่นนี้ในที่สุด
9. How to Disappear Completely (Kid A, 2000)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=6W6HhdqA95w
นี่คือบทเพลงที่ช่วยชูให้ Radiohead กลายเป็นวงร็อคชั้นนำ ในอัลบั้ม Kid A สุดหลอกหลอนนี้ ช่วยขับเน้นวิธีการสร้างสีสันของอัลบั้มหลักในการสร้างการเรียบเรียง และแทนที่จะหยั่งรากลึกในลำดับคอร์ดอะคูสติกที่สวยงาม การ Drop คอร์ดอย่างต่อเนื่องของ Yorke จากคอร์ด D ที่สดใสเป็น F♯m (จริง ๆ แล้วเล่นด้วยคาโปในเฟรตที่สอง) ดึงอารมณ์ออกจากผู้ฟังได้อย่างแนบเนียน การเสริมแต่งที่ลงตัวทำให้แทร็กมีเสียงล่องลอยอย่างน่ากลัว เครื่องสายในเพลงนี้บันทึกในโบสถ์สมัยศตวรรษที่ 12 และการใช้เสียงยาที่ละเอียดอ่อนของคณะนักร้องประสานเสียงยิ่งทำให้อารมณ์คล้อยตามได้ง่ายขึ้น ซึ่งทั้งหมดนี้ช่วยเน้นย้ำถึงประสิทธิภาพของสถาปัตยกรรมของเพลงจากวง radio head ยอร์คจะอธิบายเพลงนี้ในภายหลังว่า “เป็นสิ่งที่สวยงามที่สุดที่เราเคยทำ” นี่คือเพลงที่แฟนเรดิโอเฮดควรฟัง
8. Street Spirit (Fade Out) (The Bends, 1995)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=LCJblaUkkfc
Street Spirit (Fade Out) ปิดท้ายอัลบั้มที่ 2 อันสดใสของ Radiohead ด้วยโน้ตอันน่าสยดสยอง โดยสร้างขึ้นโดยมีรูปแบบโค้งคล้ายนาฬิกา บรรเลงโดย Ed O’Brien โดยใช้กีตาร์ ‘Plank’ ที่เขาสร้างขึ้นเอง แทร็กเป็นลูกคลื่นรอบ A และ E รองลงมา แต่สร้างความสมดุลด้วยความตึงเครียด และความสง่างาม ในขณะที่ Yorke ขับร้องบทเพลงที่หยดลงในความเจ็บปวดของมนุษย์ การเล่นของ O’Brien ช่วยให้การเรียบเรียงขึ้นอยู่กับการเคลื่อนไหวยังปั่นป่วนของเขา รูปแบบการหยิบที่ควบคุมได้ของ O’Brien คือจุดโฟกัสของเพลง ใช้เวลานานกว่าจะเข้าสตูดิโอได้ แต่เวอร์ชั่นสตูดิโอหลอนสุดท้ายกลายเป็นที่ชื่นชอบอย่างรวดเร็ว เป็นซิงเกิลที่ขายดีที่สุดของ Radiohead จนกระทั่ง Paranoid Android ในปี 1997
7. Present Tense (A Moon Shaped Pool, 2016)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=6hgVihWjK2c
ความงามนายเพลงนี้พบว่าการเคลือบด้วยเสียงกีต้าร์ของกรีนวูดทำให้เกิดเสียงอะคูสติกที่ส่องประกายระยิบระยับบนสัญลักษณ์บอกเวลาแบบบอสซาโนวาที่ระลอกคลื่น กรีนวูดใช้เทคนิคการเล่นเพอร์คัชซีฟที่เขาทดลองครั้งแรกในเพลงเดี่ยวของเขา Loop กรีนวูดค่อยๆ แตะกีตาร์ของเขาระหว่างโน้ต ตีโน้ตถัดไปในลำดับอาร์เพกจิโอที่ลื่นไหลระหว่างทางกลับขึ้นมา ผลที่ได้คือการเล่นของเขาล็อคแน่นกับร่อง เคลือบด้วยรีเวิร์บและเอคโค่ การเลือกที่ไม่โอนอ่อนของกรีนวูดผ่านลำดับคอร์ดของเพลงอย่างระมัดระวัง เน้นย้ำถึงความเชี่ยวชาญอย่างต่อเนื่องของเรดิโอเฮดในการใช้กีตาร์เป็นเครื่องมือผ่าตัดที่ละเอียดอ่อนซึ่งบาดลึกเข้าไปในอารมณ์ของผู้ฟัง
6. There There (Hail to the Thief, 2003)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=7AQSLozK7aA
เสียงกีตาร์ที่ลื่นไหลของ Yorke เปรอะเปื้อนไปทั่วอากาศแบบชนเผ่าของ Selway และ Colin Greenwood (ซึ่งเลือกใช้ Gibson ES-125T ที่มีลำตัวกลวงซึ่งชอบป้อนกลับเป็นพิเศษ) เน้นกลิ่นอายที่น่าสะพรึงกลัวของซิงเกิลนำของ Hail to the Thief ก่อนที่ Greenwood จะกระโจนเข้าสู่การต่อสู้ ปลดปล่อยความวิตกกังวลที่เปียกโชกของริฟฟ์ใกล้กับจุดไคลแม็กซ์ของเพลง จากคำแนะนำของพวกเขาจากผู้บุกเบิกการทดลอง ความกดดันยังคงสร้างผ่านบทต่อเนื่องที่ปราศจากคอรัส ซึ่งทั้งหมดนี้ทำให้ริฟฟ์เสียงกระหึ่มที่ล่วงล้ำของ Greenwood ส่งผลกระทบมากขึ้น นี่คือหนึ่งบทเพลงที่ Thom Yorke ยกให้เป็นเพลงมาสเตอร์พีซของเขา
5. Just (The Bends, 1995)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=K8z8hLvjb_U&list=PLjYhpGCfoYYryeIl8OPYIPgB8IrmSP5x5
เพลงถูกตัดขาดอย่างฉับพลันด้วยการแกว่งอย่างหนักในกลอนเสียงต่ำ ในฐานะสถาปนิกหลักของเพลง จอนนี่ กรีนวูดเพิ่มการประดับประดาด้วยทำนอง และท่อนฮุคเสียงร้อง-เมโลดี้ให้กับการเรียบเรียงด้วยแคสเตอร์พลัสของเขา กระตุ้นอารมณ์ที่ล่อแหลม และน่าขยะแขยง ก่อนที่เสียงคอรัสจะระเบิดอย่างรุนแรงจะนำเรากลับไปสู่ริฟฟ์-เฮอร์ริเคน Tour-de-force กีตาร์ Just ถึงจุดสุดยอดด้วยโซโลหลายท่อนที่งดงาม ซึ่งเป็นงานกีตาร์ที่แพรวพราวที่สุดในอัลบั้มที่สองของ Radiohead เขียนขึ้นเพื่อพยายามรวมคอร์ดให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ในเพลงเดียว
4. Let Down (OK Computer, 1997)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=ZVgHPSyEIqk
เพลงอันหรูหราที่เป็นหัวใจของ OK Computer ไลน์เบสที่บีบหัวใจของ Let Down ฉาบที่กระแทกกระทั้น และการแสดงเสียงร้องของ Thom Yorke ที่เร่าร้อนเป็นเพียงองค์ประกอบบางส่วนที่ทำให้เพลงนี้โดดเด่นในผลงานชิ้นเอกของ Radiohead แต่สำหรับเรา มันคือความสง่างามของริฟฟ์กลางแบบโพลีริธมิก (ที่หยิบมาแบบแปลกๆ) ซึ่งเปล่งประกายระยิบระยับตลอดรันไทม์ของเพลงราวกับเม็ดฝน นั่นคือองค์ประกอบสำคัญ เสียงกังวานที่ไม่ธรรมดาของการวิ่ง 5/4 arpeggio ของ Greenwood เพิ่มธีมของโมเมนตัมของเพลง (‘การขนส่ง มอเตอร์เวย์ และรถราง’) แต่สอดคล้องอย่างยอดเยี่ยมกับไดรฟ์ 4/4 ของ A, E, F♯m, E ที่หมุนต่อเนื่อง กลอน กรีนวูดสานเสียง C♯ และ D ที่เหยียบอย่างต่อเนื่อง ในขณะที่เปลี่ยนโน้ตสูงสุดของซีเควนซ์จาก A ซึ่งเป็นตัว E แบบเปิดเป็น G♯ ที่โศกเศร้า
3. Weird Fishes/Arpeggi (In Rainbows, 2007)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=TNRCvG9YtYI
ชิ้นส่วนกีตาร์ที่ซับซ้อนของ Weird Fishes/Arpeggi เอนเข้าไปในร่อง 3/4 ของตัวเอง สร้างเอฟเฟกต์ ‘เฮมิโอลา’ ที่ทำให้จังหวะของไฮพอยต์ In Rainbows นี้สูงขึ้น การหาเสียงในวงจรสี่คอร์ด (Em7/F♯m7/A/Gmaj7) Ed O’Brien เริ่มต้นสิ่งที่กลายเป็นกีตาร์สามชั้นที่หนาแน่น ขณะที่ Thom และ Jonny ทำตามอย่างเหมาะสมในท่อนต่อๆ ไป การเปลี่ยนสำเนียง และทิศทางของการเคลื่อนไหวอย่างละเอียดด้วยอาร์เพจจิโอที่ประสานกันและประสานกัน มือกีตาร์สามคนของเรดิโอเฮดสร้างผลงานเพลงที่น่าหลงใหลอย่างอดทน จึงทำให้เพลงนี้เป็นเพลงโปรดของ Radiohead
2. 2 + 2 = 5 (Hail to the Thief, 2003)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=2w6kHS_IRrE
ด้วยเสียงกีต้าร์ของ Greenwood ที่เสียบกีตาร์ของเขา บันทึกที่มีเนื้อหาทางการเมืองมากที่สุดของ Radiohead จนถึงปัจจุบันกลับมีชีวิตชีวาด้วยเพลงที่มีเนื้อหารุนแรงที่สุดเพลงหนึ่ง 2 + 2 = 5 เป็นท่อนที่แต่งผ่านในสี่ส่วนที่แตกต่างกัน หมายความว่าส่วนดนตรีของมันจะไม่ปรากฏขึ้นอีกภายหลังในรันไทม์ของเพลง ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ค่อนข้างแปลกสำหรับเพลงยอดนิยมของตะวันตก เริ่มต้นด้วยรูปแบบการหยิบ D หยด (ใน 7/4) รูปแบบของเพลงก็เติบโตอย่างต่อเนื่อง จากความเศร้าโศกที่เป็นลางไม่ดีของส่วนเปิด ไปสู่ท่อนร้องนำที่น่าสะพรึงกลัวซึ่งนำไปสู่การระเบิดของท่อนกลางด้วยความคลั่งไคล้โน้ตคู่ ก่อนที่แทร็กจะผ่านไป มันจะหักเลี้ยวเข้าสู่ยุค The Bends ที่หวนนึกถึงพาวเวอร์คอร์ดวอลลอป ผสมผสานกับเสียงสควอลล์ที่มีรีจิสเตอร์สูง ตามมาด้วยเทคนิคสีโซนิคของ Kid A และ Amnesiac ที่ทำให้ 2 + 2 = 5 เป็นที่น่ายินดีสำหรับแฟน ๆ ของ Radiohead
1. Paranoid Android (OK Computer, 1997)
คลิปวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=fHiGbolFFGw
Paranoid Android ไม่ใช่แค่หนึ่งในเพลงที่ได้รับความนับถือมากที่สุดของวง แต่เป็นมินิโอดิสซีย์ที่เต็มไปด้วยเสียงที่ขยายแนวคิดของแนวเพลง Paranoid Android พบว่า Greenwood, O’Brien และ Yorke ประดิษฐ์ผลงานที่กำหนดเวลาเช่นเดียวกับเพลงอื่น ๆ เพลงแนวอนาคตนี้สร้างขึ้นจากการผสมผสานที่ยอดเยี่ยมของคอร์ดอะคูสติกระหว่างท่อนท่อนจาก Thom ท่วงทำนองที่เหมือนเด็ก ทำนองที่ลดหลั่นลงมา และท่อนฮุคแบบค่อยเป็นค่อยไป (ใช้คันเหยียบ EHX Small Stone) และเหนือสิ่งอื่นใด ริฟฟ์หนาๆ ของ Greenwood ที่นำหน้า ไปสู่ความคลั่งไคล้ ตามแนวทางของพวกเขาจากผลงานการเย็บปะติดปะต่อกันในยุค ‘White Album’ ของ The Beatles ไม่น่าแปลกใจเลยว่าทำไมเพลงนี้จึงครองใจแฟนเพลงเรดิโอเฮดมาอย่างยาวนาน
